ANTALYA – Antalya'nın Gazipaşa ilçesinde yaşayan emekli öğretmen İzzet Akyol, tropik meyve yetiştiriciliğinde Türkiye’de adından söz ettiren bir isim haline geldi. Hiçbir yerde kolay kolay bulunamayacak kadar farklı ve nadir türde tropik meyveleri büyük bir başarıyla yetiştiren Akyol, yalnızca üretim değil, bilgi paylaşımı ve fidan teminiyle de tropik tarımın gönüllü elçisi oldu.
Yıllarını eğitime adamış olan İzzet Akyol, emeklilik sonrası doğaya yönelerek kendisini tropikal meyve üretimine adadı. Gazipaşa’nın ikliminden ve verimli topraklarından faydalanarak mango, papaya, liçi, guava, yıldız meyvesi ve ejder meyvesi (pitaya) gibi onlarca farklı türde meyveyi yetiştiriyor. Bu tutkusunu bir yaşam biçimine dönüştüren Akyol, üretimdeki başarısını Türkiye genelindeki meraklı üreticilere de taşıyor.
Kendi yetiştirdiği fidanları Türkiye’nin dört bir yanına göndererek tropik tarımı yaygınlaştıran Akyol, bu işten ticari kazanç beklentisinin ötesinde, bilgiyi ve deneyimi paylaşmanın heyecanını yaşıyor.
“Bu sadece bir hobi değil, bir yaşam tarzı” diyen İzzet Akyol’un bu tutkulu çalışmaları, Gazipaşa’da başlayan bir hayalin artık Türkiye’nin dört bir yanında filizlenmesine vesile oluyor.
“Her Meyvenin Kendi Dili Var” — İzzet Akyol’dan Tropik Meyveler Üzerine Bilgilendirme
Tropik meyve yetiştiriciliğini yalnızca bir üretim süreci değil, aynı zamanda bir öğrenme ve sabır yolculuğu olarak tanımlayan emekli öğretmen İzzet Akyol, bahçesinde yetiştirdiği bazı özel türler hakkında da dikkat çekici bilgiler verdi. Her ağacın ve meyvenin kendi ihtiyaçlarını ve karakterini olduğunu belirten Akyol, bu süreci “her bitkinin dilini öğrenmek” olarak tanımlıyor.
İşte Akyol’un bazı tropik meyvelerle ilgili verdiği bilgiler:
CARAMBOLA (Yıldız Meyvesi)
Orijinal kökeninin Sri Lanka veya Endonezya olduğuna inanılmaktadır. Son yıllarda Avustralya, Pasifik adaları, Tahiti, Yeni Kaledonya, Papua Yeni Gine, Hawaii ve Guam gibi bölgelerde popülerite kazanmıştır. Hindistan, Çin, Tayvan ve Amerika Birleşik Devletleri'nin yanı sıra bazı Güney Pasifik adalarında ve Afrika'da da ticari olarak üretimi yapılmaktadır.
5-15 santimetre arasında değişen boyu ve oval şekli vardır. Genellikle beş adet çıkıntı meyve boyunca uzanır ve bu çıkıntılar meyveye yıldız şeklini verir. Ülkemizin Akdeniz kıyılarında yetişir. Yabanisinin de meyve verimi iyidir.
PAPAYA
Papaya'nın ana vatanının Güney Meksika ve Orta Amerika olduğu sanılmaktadır. Ona Ağaç kavunu da denilmektedir Papayanın, Hawaii,Tayland ve Meksika olmak üzere üç çeşit tanınmış türü vardır, bununla birlikte Maridol Papaya, Cüce Papaya, Florida Jack Papaya, Çilek Papaya gibi başkaca türleri ve kültür çeşitleri de mevcuttur. Hawaii çeşidi olgunlaştığında, kabuğu sarı renkte olan armut biçimindeki meyvelere sahip olmaktadır
Meksika çeşidi ötekilerden daha büyük meyvelere sahiptir. Her bir meyve yarım metre boyundadır ve yaklaşık 5 kg gelmektedir. Tayland türü papayalar ise daha çok diyet salataları ve çeşitli yemeklerin yapımında kullanılmaktadır. Diğer carica papaya türleri içinde soğuğa dayanıklığı ile bilinmektedir.
Papayanın meyvesi; demir, potasyum, kalsiyum fosfat mineralleri ve A, B1, B2, B5 ve C vitamini yönünden zengindir. Ayrıca papaya'nın karaciğer kanserine karşı içerdiği likopen sayesinde koruyucu bir etkisi olduğu ve yine bağışılık sistemini güçlendirdiği iddia edilmektedir. Tohumu çeşitli bakterilere karşı antibakteriyel koruyucudur, ayrıca böbreklere karşı tohumunun yararlı etkisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca şampuan endüstrisinde de papayadan yararlanılmaktadır.
GUAVA
Guava (Psidium "Nar anlamında Latince Psidium kelimesinden türemiştir.[2]) Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.
Guava tipik bir Myrtoideae üyesidir. Koyu yeşil ters yöne basit epliktik veya oval 5–15 cm uzunluk arasında değişen yaprakları bulunur. Çiçekleri beyaz ve 5 taç yapraklı,çeşitli erkek üreme organlarını içerir. Bahçemizde 6 Türü bulunan guavanın 5 türünden fidan üretimi yapılmaktadır.
KETEMBİLLA
Tropikal bir meyve olan ketembilla, Seylan altın çileği olarak da bilinmektedir. Ekşi tadıyla eriğe benzetilen kerembillanın ana vatanı Sri Lanka ve Brezilya'dır.
Meyve genellikle taze yenir veya reçel haline getirilir.
Meyve, 2-3 cm çapında, asidik, çok sulu ve birkaç küçük tohum içeren yenilebilir koyu mor bir meyvedir.
C vitaminini bakımından çok zengin bir meyve olan ketembilla, grip rahatsızlığının yaygın görüldüğü kış aylarında ilgi görüyor. Türkiye de ilk defa Bahçemizde üretilmiştir.
Liçi
Tropik meyveler arasında tadıyla ve iştah açan rengiyle ön plana çıkan liçi meyvesi, Çin'den ülkemize kadar ulaşan lezzetli bir besindir. Son yıllarda az da olsa Ülkemiz Antalya ve Mersin kıyı kesimlerinde yetiştirlmiye başlanmıştır.
ANCAK ;
LİÇİ ve LONGAN MEYVELERİNİ ASLA ÇEKİRDEKTEN ÜRETİLEN FİDANLARDAN YETİŞTİRMEYİN. Orijinal ağaçlardan daldan üretilmiş fidanlar ekin. Yoksa resimdeki ağaç gibi 10 yaşında ancak çiçek görüp meyve Alamasınız. Daldan üretim veya Aşılı da 2-3 yılda Meyve almak mümkün.
SAPODİLLA (Manilkara Sapote)
Anavatanı Batı Hindistan'dır. Bu meyvenin ağacı kendi haline bırakıldığı takdirde 20 m. yüksekliğe kadar büyüyebilir ise de kültür bitkiı olarak yetiştirildiği takdirde, budanma suretile boyu 3-6 m. arasında muhafaza edilir. Çiku ağacı düzenli taçlanan, çiçekleri beyaz ve kokusuzdur.
Meyveler Bol sulu Ve çok tatlı limon büyüklüğünde bir hurma tadında harika bir meyve. Meyvenin çiçekten itibaren yetişme süresi çok uzun olup 1 yıl kadar sürebilir.
Ülkenizde Kapalı seralarda veya Akdeniz bölgesinin Denize bakan denize yakın güney yamaçlarında denenebilir.
KAHVE
Günümüzde her ne kadar kahvenin Ana Vatanı Günümüzde Brezilya gibi görünse de, köken olarak ilk kahve ağaçları, Etiyopya Ülkesinde keşfedildi. Ülkenin Kaffa adı Verilen Bölgesinde Ormanlık alanlarda yetişen bugün ettik Arabica Adıyla bildiğimiz kahve ağaçları , dünya Üzerindeki ilk kahve ağaçları Olarak bilinir.
Etiyopya ülkesinin dışında kahvesi ile ünlü bir başka ülke de Yemendir. 13. Yüzyılda keşfedilen kahve meyveleri, daha sonrasında tüm dünyaya, bu ülkeden yayılmıştır.
Kahve ağaçlarının boyları genellikle 3 metre civarı olmakla beraber 6 metreye kadar uzayanları görülmüştür.
Ülkemizde Akdeniz bölgesinde denize bakan yamaçlarda yetişmektedir.
MANGO
Anavatanı Hindistan ve Pakistan olan
Mango ağacı (Mangifera indica L.) 35-40 metre yüksekliğe ulaşan 10 metreye kadar taçlanabilen uzun ömürlü bir ağaçtır. Öyle ki 300 yıldır meyve verebilir. Mangolar binlerce yıldır, Güney Asya’da yetiştirilmektedir.[10] ve Doğu Asya ‘ya MÖ 4. ve 5.yüzyıllarda ulaşmıştır. MS 10.yüzyılda Doğu Afrika’da yetiştirilmeye başlanmıştır.
Mango çoğunlukla dondan korumalı, tropik ve ılıman subtropik iklimlerde yetişir.
Ülkemizde son yıllarda Akdeniz bölgesinde de yetiştirilmeye başlanmış olup. Örtü altında daha iyi olduğu ve verim verdiği görülmüştür.
BLACK SAPOTE (Çikolata Meyvesi)
Anavatanı Doğu Meksika, Orta Amerika ile Kolombiya’dır.
Ağacı 25 m yükseklik, 75 cm kalınlığa ulaşabilir. Kabuğu siyahtır.
Yaprakları büyük, yaz-kış sürekli yeşil ve parlak yapıdadır. Uzunlukları 10-30 cm olabilir.
Çiçekler tek tek veya 3-7 çiçekkli gruplar halinde, boru şeklinde , beyaz, yuvarlak uçlu ve oldukça güzel kokuludurlar.
Meyveler kutupları yassı, neredeyse yuvarlak bir şekle sahiptir. 5-12.5 cm genişliğe sahiptirler.
Çok etli bir yapıya sahiptir, 4 lobdan oluşur, dalgalı yeşil çanaklara sahiptir.
Meyve eti kahverengi-koyu kahverengi, neredeyse siyah ve reçelimsi bir kıvamda, yumuşak, tatlıdır. Çikolata Meyvesi Orta Meksikaya özgü bir meyvedir. Orta Amerikanın ağaçlık ve alçak kesimlerinde yetiştirilir. Trabzon Hurması ailesinden bir meyvedir.
İKLİM
Tropik iklim meyvesidir.İlk birkaç yıl sert rüzgar ve soğuktan korunduğu takdirde dayanıklılığı artacağından dolayı daha soğuk iklimlerde bile yetiştirilebilir. Ağaçlar yerine alıştıktan sonra, sürekli olmayan -3 derecelere kadar dayanıklıdır.
Ülkemiz Akdeniz kıyı şeridine rahatlıkla uyum Sağlar. İlk defa Antalya Gazipaşa ilçesinde Bahçemizde yetiştirilmiş olup. Şu an da bir çok bahçede mevcuttur.
PASİFLORA
Çarkıfelek meyvesinin ana vatanı Güney Amerika olup hem tropik ve hem de subtropik iklime sahip yerlerde yetiştiriciliği yapılabilen bir türdür. "Maruçya" olarak da adlandırılmaktadır.
Çarkıfelek adıyla bilinen meyveleri insanlarca tüketildiği için tropik bölgelerde ziraati yapılır. Bitki, asma sülüğü gibi helezonik tutmaçlarla tutunarak hızlı büyür. Ömrü yaklaşık 6-7 yıldır. Soğuğa dayanıklı değildir. En fazla -1 ilâ -2 derecelere kadar dayanabilmektedir.
Sarı ya da Mor meyveli iki ana tipi vardır. Mor meyveli çarkıfelek daha küçük ve çok tatlı olmasına karşılık, sarı meyveli çarkıfelek ondan oldukça büyük fakat daha az tatlıdır. Dünyada Verimli olduğu için sarı meyvelisi daha yoğun olarak yetiştirilse de Ülkemizde en iyisi olarak Possum Pruble yetiştirilir
Not: Resimler Bahçemizdendir. Yılda 2 kez ürün hasatı yapılan Tür Daldan üretim Possum pruble.
Kaynak: Haber Merkezi
